Jaidi Kependak Samsiah
***
Subuh-subuh,
umah Jaidi kebek wong nangis. Jaidi lan Marfuah nangis gegeluntungan ning esor
tivi cecelukan aran ibune sing lagi ngeberesi kelambi ning koper. Ibune ora
sanggup ngomong apa-apa. Ning atine ripuh. Lamun diibarataken atine bi Royanah
kaya ombak laut sing nerajang watu. Dulur bi Royanah pada meluan ketuon lan nangis
ngedeleng Jaidi lan Marfuah. Mang Mujidi dodok ning korsi. Deweke ora nangis,
tapi raine abang. Sebenere ning atine, mang Mujidi nangis ngegerung-gerung. Geludug
jegar-jegur, kekilat ceprat-cepret, udan bedebuh, angin puting beliung kebek
ning atine. Cuma karena deweke wong lanang, ditambah uis tua lan ngerasa dadi
kepala keluarga, deweke isin arep nangise. Tetangga pada ketuon ngedeleng
kejadian iku. Walaupun kejadian mekonon iku sering terjadi ning kampung iku lan
bakale ora berlangsung sue, tapi tetep bae, laka sing bisa kuat ngelepas
lungane wong sing paling disayang.
Dina
iki, bi Royanah, ibune Jaidi arep berangkat ning Arab Saudi dadi pembantu. Cuma
nonggoni rong wulan doang, bi Royanah ulih panggilan sing calon majikane. Wayah
mubil jemputane teka, umah Jaidi sing rombeng iku nyangkin kebek diisi tetangga
lan dulur-dulure. Bi Royanah, Jaidi, Marfuah, lan mang Mujidi lelangkuran
sembari nangis kemesesegen ragem-ragem.
“Menai
eman majikane, Nong. Aja ora kelingan gai kabar ning umah. Kekirim telung wulan
sepisan mah gena bayar sekola bocah-bocah,” jere mang Mujidi elon-elon. Bi
Royanah nyangkin keket ngelangkure.
“Bu,
nong melu be ya. Nong pengen weruh Arab,” jere Marfuah.
“Aja.
Nong ning kene bae. Baturi bapak. Ngko gede nong lunga ya ndah weruh Arab,”
jere mang Mujidi.
Jaidi
ora ngomong apa-apa. Deweke nungkluk bae sembari nangis sejero-jerone.
Ora ketinggalan, bi Royanah ngelangkuri dulur
wadon, dulur lanang, lan tetanggane sembari nitip Jaidi lan Marfuah. Bi Royanah
nyered-nyered koper, dadah-dadah ning sekabeh uong sing ana ning kono baranganu
manjing mubil. Suara wong nangis nyangkin kenceng wayah mubil sing ngegawa bi
Royanah jalan ninggalaken gang RT 06.
Sedurung
lunga, bi Royanah uis nyiapaken segala-galane. Jaidi uis didaftaraken ning
sekola negeri lan uis ditukukaken pekakas sekolane. Duit komisi sing liane,
gena ngebeneri umah. Ditukukaken welit anyar, bide anyar, keramik, mesin cuci,
lan kasur anyar. Jaidi dewek due motor, wokmen, lan hp nokia. Bapane, mang
Mujidi, tuku piyama, sarung wadimor, lan sandal carvil. Adine, Marfuah, tuku
kelambi inul, boneka berbi, lan pertelot 2B. Keluarga mang Mujidi kedeleng sing
jaba mah uis rada mendingan. Sing ora kedeleng ning wong lian iku jero atine.
Jero atine bi Royanah, jero atine mang Mujidi, jero atine Jaidi, jero atine
Marfuah. Umah mang Mujidi emang uis kedeleng rapi lan akeh pekakas anyar, tapi
suasana sing bengen kaya kumpul-kumpul keluarga, susah-seneng ragem-ragem, lan
keangetan keluarga iku ilang, lan laka sisane setitik-titik acan. Sing ana kari
ketuone doang. Premen-premen gah, mending mangan uyah karo keluarga dibanding
mangan ayam pedewek-dewek. Mending ketiban kelapa ning negara dewek, daripada
ketiban duren ning negara uong.
2
“Kang,
tangi, Kang?! Ditonggoni Kang Sariman ning jaba kih, sekola ora jigah!”
Jaidi
jenggelak tangi lan ngedeleng adine uis rapih nggo kelambi sekola.
“Jam
pira ikine, Fuah?” Jaidi tetakon sembari ucek-ucek mata sing kebek belek lan
pepered lambe sing kebek iler.
“Jam
7. Kitane lunga sekola dimin. Memuluke ning duhur meja. Bapane uis lunga megawe.
Sangune ning pinggir tivi,” jere Marfuah bari ngeloyong.
Jaidi
pelanga-pelongo. Setiap tangi turu deweke masih kekatonen suara ibune lamun
nangekaken. Pemberasane kaya masih ana ibune ning umah iku. Uis seminggu deweke
ditinggal ibune. Dina iki manjing sekola pertama.
“Man,
panasaken be motor kitane dimin. Kita arep memuluk lan adus dimin,” Jaidi
ngebeker sing kamare.
“Setor
gagi gah, upacara iki dih!”
Jaidi
langsung melayu marani pawon. Nyampe pawon, deweke ngedeleng pawon acak-acakan.
Piring numpuk durung dikumbahi, kelambi pada nyantol ning ndi-ndi, pendil lan
kenceng ngegelempang, sesewet celekcekan. Persis kaya kapal ajur. Wayah matane
ngedeleng meja, ana sekul goreng rong piring. Sing sepiring bekas Marfuah ora
entek, sing sepiring masih kebek. Jaidi ngejajal sekul goreng iku, baranganu
langsung ngelepehaken sekule wonganan rasane asin, pait, lan rada kecut.
Jaidi
lan Sariman akhire disetrap gara-gara Jaidi kendo lan terlambat limang menit. Dudu
cuma deweke, ana wong limelas sing terlambat wayah upacara iku. Kelas sijine
ana Jaidi lan Sariman doang. Sing wong telulas kelas roro lan telu. Jadigah
limelas uong iku barise sejen dewek karo murid liane. Murid liane mah ning
bagian tengah lapangan upacara, sing terlambat iku dibarisaken ning arep
gerbang lan didokoni pepatok ning arepe “MURID TERLAMBAT”. Ning barisan wong
terlambat iku, ana wong roro anggota OSIS sing ditugasaken nyeramahi wong-wong
sing terlambat.
“Mbeke
dina pertama manjing be uis pada mekenen iki. Apa maning seteruse. Sira-sira
iki pada niat arep sekola ora sih?!” getak anggota OSIS.
“Iya,”
jawab ragem-ragem memalesan. Sariman kewedenen. Kelas roro lan telu cengar-cengir
doang. Jaidi ora ngerongokaken lan malah nungkluk. Atine melayu-melayu mikiri
umah, mikiri Marfuah, mikiri bapane, mikiri ibune.
“Coba
ana kelas sijine laka?!” takon anggota OSIS iku bari ngegetak.
“Kita,
Kang,” Sariman ngacung. Jaidi masih meneng bae.
“Sapa
arane?”
“Sariman,
Kang,” suara Sariman ngegeter.
“Wong
siji doang?”
Jaidi
masih ngelamun durung ngacung-ngacung. Sariman nyenggol-nyenggol Jaidi.
Baranganu Jaidi ngangkat raine lan ngangkat tangan tengene. Jaidi kaget waktu
deweke ngangkat raine, Jaidi ngedeleng wong wadon sing pernah dideleng waktu
deweke tuku uduk ana ning barisan paling pinggir sing langsung bisa dideleng
Jaidi. Jaidi ora nyangka wadon iku sekolane ragem karo deweke. Jaidi berag.
“Sapa
arane sira?!” getak anggota OSIS ning Jaidi.
Jaidi
ora ngeladeni lan masih mesem-mesem fokus ngedelengi wadon iku. Anggota OSIS
sing ngedeleng Jaidi mesem-mesem dewek iku ngerasa diledek. Anggota OSIS iku
ngeberek ning parek kupinge Jaidi.
“Woy!
Sapa aran sira?!”
Jaidi
kaget lan reflek ngejorogaken anggota OSIS iku sampe kedupruk. Barisan
wong-wong sing terlambat iku jadine geger lan pada ngekek ngedeleng kejadian
iku. Sariman nyangkin keweden-weden.
“Woy
masih kelas siji be wanten sira iki!” anggota OSIS sing sijine langsung nyekel
badane Jaidi. Anggota OSIS sing kedupruk kaen tangi melu nyekel lan nyered
badane Jaidi.
“Gawa
bocah iki ning ruangan!”
“Ampura,
Kang, ora sengaja. Kakange iku bebekeran ning kuping kita,” jere Jaidi santai
ora gelem digawa ning ruangan karena ora ngerasa salah.
“Sirane
arep jadi jagoan tah? Sirane wanten tah ning kita heh!” jere anggota OSIS sing
kedupruk iku bari ngejorog-jorogaken Jaidi.
Wong-wong
sing ning barisan pada ngompori Jaidi gena ngelawan. Sariman meneng bae.
“Dudu
wantene, Kang, ora sengaja,” jere Jaidi bari mesem.
“Tarik,
Kang, gawa ning kantor be!” jere anggota OSIS liane sing pada marek.
Murid-murid
lan guru-guru sing ana ning barisan lapangan upacara pada nyelingok ngedeleng
keributan sing ana ning arep gerbang iku. Jaidi akhire gelem digawa ning
ruangan. Waktu Jaidi melaku disered ning OSIS, deweke nyangkin didelengi ning
murid-murid lan guru-guru karo tatapan sing kesel. Jaidi langsung nungkluk. Barang
deweke ngangkat raine, wadon sing pernah dipendaki deweke kebeneran lagi
ngedeleng Jaidi disered. Mata Jaidi lan mata bocah wadon iku kependak
sedelet.
3
Ning
duhur perahu, mang Mujidi ngambat jaring. Tangane mah narik jaring, tapi matane
mah natep kosong ning laut sing amba. Ati lan ndase ngelayab mikiri Royanah
rabine sing uis seminggu durung ana kabar. Lamun jere wong enom mah, deweke
ngerasa kangen. Mang Mujidi jadi bidak
ning Juragan Yanto sing due perahu karo mang Alimin bidak sijine sing ngebaturi.
Juragan Yanto lan mang Alimin ngedeleng kerunya ning mang Mujidi. Mang Alimin
dewek sing rabine pada bae lagi ning Arab akhire negor.
“Kang,
Teh Royanahe uis ngabari tah?”
“Durung
iki, Min. Arep dihubungi sing kene ora due nomore kakange. Tapi Royanah uis
nyatet nomor Jaidi barangmah, tapi ora nelepon-nelepon uis seminggu luwih,”
jere mang Mujidi. Mang Mujidi baranganu nyelingok ning mang Alimin, “Lagi rabi
nira sih, Min, premen?”
“Pada
bae, Kang, lagi ibune bocah-bocah mbeke lunga kuh, sewulan luih ora nelepon.
Kita gah keketroken duh. Tapi baranganu nelepon nggo nomor Arab, nomor majikane
jigah. Kan rabi kita mah ora diulih nyekel hp,” jere mang Alimin.
“Wis
ditonggoni bae, Mang, sing sabar,” juragan Yanto nyaut.
“Iya
kih, Juragan. Barangmah lagi kekatonen be doang.”
“Laiya
iku mah wajar, Kang,” jere mang Alimin.
“Sing
biasane balik miang, mangan uis disiapaken, segala-gala beres, kelonan kari
kelonan, ikimah duh sepi tingtring umah gah. Bocah-bocah ngejelengut bae,”
“Wis
menai lancar bae, Mang. Mamange sing kuat,” jere Juragan, “Aih ari si Jaidi
sekola ning ndi?” sambung Juragan.
“SMA
negeri ning Kecamatan kah, Juragan. Gati bocahe njuke ning kono bae. Ari jere kita
mah ning desa bae ya ndah parek,” jere mang Mujidi.
“Wih
arane gah wong enom pengen lelungan. Anak kita gah pada bae ning kono, Mang,”
jere Juragan.
“Sapa
kaen? Kudu tah Juragan iku anake lanang masih cilik ika tah, sapa arane, si
Taolani lamun ora salah mah ya?”
“Dih
premene mang Alimin mang Mujidi iki,” Juragan Yanto ngekek.
“Lah
kudu due anak wadon gede tah Juragan Yanto iku, Kang. Seumuran karo si Jaidi.
Sing bengen rasane digawa-gawa Juragan,” saut mang Alimin.
“Aih
iya gale mah astagfirullah. Si Samsiah kaen tah ya? Wis gede kaen?” takon mang
Mujidi bari mesem.
“Lah
uis seumuran karo anak Mamang. Meleng Mamang iku mah,” jawab juragan Yanto.
“Lah
ora ngedeleng-deleng temen tah bocahe, Juragan. Mendekaya nyangkin ayune ya? Wong
lagi cilike gah sedep bocah ikumah,”
“Tak
pondokaken sing SD. Maune mah niate arep tekang lulus SMA. Tapi gah ibune ora
ngaweh,”
“Oh
aman sote. Jadi ragem sikine sekolane karo si Jaidi?”
“Iya,
Mang, njaluke merana bae.”
“Wih,
tarik dih ngobrol bae,” mang Alimin nyamber.
“Wih
lumayan kih ulihe. Tarik, Mang, tarik!” Juragan keberagen.
Serngenge
ana ning tengah-tengah endas nyorot perahu-perahu sing lagi ampul-ampulan ning
tengah laut. Perahune juragan Yanto kebeneran lagi ulih milik. Perahu juragan
liane ana sing ora ulih pisan. Tengah-tengah laut iku kebek wong bebekeran. Urang…Urang….
4
Jaidi
metu sing ruangan BK karo ekspresi sing rued. Jaidi rued ngegawa surat
peringatan kesiji sing guru BK. Dewekw ketelimbeng bakale premen njaluk tanda tangan ning bapane. Deweke ulih poin mines roro gara-gara kejadian ngejorogaken salah siji anggota OSIS lan telat upacara. Aturan ning sekola iku setiap murid sing ora taat
aturan atawa sing rajin iku digai poin. Lamun sing ora taat aturan digai poin
mines, lamun sing rajin digai poin ples lan bakale ulih penghargaan pas
perpisahan. Poin mines siji iku ulih teguran berupa omongan, lamun poin mines
roro ulih teguran berupa surat peringatan kesiji sing bakale ditandatangani
wong tua, poin mines telu ulih surat panggilan gena wong tua teka ning
sekolahan, poin mines papat diskor, poin mines lima dikeluaraken sing
sekolahan.
Sariman
sing nonggoni ning arep lawang BK ngedeleng Jaidi metu langsung nyamperi. Ora
sue, Rosinah, bature Jaidi lan Sariman sing pada bae sekampung nyamperi Jaidi lan Sariman.
“Ulih
surat peringatan ya, Jai? Tak warahaken bapa nira lah. Sira mah gale murid baru
nakal,” Rosinah nyerocos.
“Iki
kih wong mah ora elok disaring lamun ngomong. Wis sih aja comel,” Sariman
marah-marah. Jaidi meneng bae.
“Jorangan
dih, Jai, Garan gah aja nakal haha. Weruh dewek bapa nira premen. Wis kebayang kita
mah pasti sira ditempiling. Aritah dikon tanda tangan ya wong tuane? Haha,” Rosinah
ngekek. Cangkeme mangap amba.
“Ora
sengaja setor. Wisih meneng lah. Rued kitane,” Jaidi muring.
“Hahaha
tuman. Jai, Man, gagah sira ya ketua OSISe? Sapa kah arane. Kang Wandi ya? Kelas
roro je ya. Hebat ya jadi ketua OSIS, ” Rosinah nyerocos maning.
“Gagahan
kita. Sira gah pernah demen ning kita bengen,” jere Jaidi sembari ngekek.
Jaidi, Sariman, lan Rosinah melaku.
“Ndih
ting bating ora sukaradi ika mah masih cilik. Lamun waktu bisa diulang mah, ora
kesed kitamah demen sira iku. Wis lah kita amah bakale arep gelati pacar ning
sekolahan iki. Lanange gagah-gagah sira,”
“Arep
sekola tah arep gelati pacar sira iku?” Sariman nyahut.
“Sohor
bae sira iku Sariman. Ora payu wonganan sira mah ya?! Hahaha.” Rosinah ngekek
kejekak-jekak. Jaidi peluan ngekek.
“Sial!”
Sariman keisinen.
“Manjing
kelas pira, Man? Kita mah sepuluh lima. Dela maning manjing kelas arep
perkenalan,” jere Rosinah.
“Kita
kelas sepuluh telu,” Sariman nyaut.
“Kita
kelas pira ya?” Takon Jaidi.
“Sira
kelas sepuluh roro. Mau kita ngedeleng,” jere Rosinah.
“Coba
yu deleng maning. Kita pengen ngedeleng sapa-sapa aran batur kita.”
“Yu!”
Seketelune
marani kelas sepuluh roro. Wayah tekang kana, Jaidi langsung ngedeleng kertas
selembar sing ditempel ning jendela kelas. Tangan deweke meripidi aran sing ana
ning kono. Aran deweke ana ning abjad J. Baranganu, seketelune, lan murid-murid
sing lagi ana ning sekitaran kono langsung kaget ngerungu muni bola futsal
kenang endas wong ning sebelahe. Barang Jaidi nyelingok, Jaidi ngedeleng wong
wadon sing pernah diketemuni deweke ngegeletak pingsan kenang bola.
“Siah,
tangi! Duh, pingsan! Tolong sih tolong!”
“Samsiah,
sadar, Samsiah!” jere bature
“Arane bocah wadon iku Samsiah?!
Rasane mau kita ngebaca aran Samsiah,” jere Jaidi ning jero
atine. Jaidi langsung ngedeleng maning kertas pengumuman aran-aran murid kelas
sepuluh roro. Deweke mau ngedeleng ana aran Samsiah ning kertas iku. Barang uis
kependak aran Samsiah ning abjad S, deweke langsung ora nyangka lan ora
mikir-mikir maning, Jaidi langsung marani wadon iku.
“Awas,
ampura, langsung bae digawa ning UKS ya!”
Jaidi
ngebopong-bopong wadon sing arane Samsiah iku didelengi sekabeh murid sing ana
ning kono termasuk Sariman lan Rosinah. Sariman lan Rosinah ketelimbeng
ngedeleng tingkah Jaidi.